Heb je een overvloedige oogst van bepaalde groenten? Of wens je graag de winter/herfst te overbruggen met eigen groenten? Deze bewaartechnieken kan je toepassen.
Koel bewaren
Afkoeling vertraagt chemische reacties, dus ook de groei van schadelijke micro-organismen. Een daling van de temperatuur met 5°C kan de houdbaarheid bijna verdubbelen. Voor de meeste groenten en vruchten houden we twee regels in acht: ze mogen niet uitdrogen en ze moeten vorstvrij blijven, behalve winterharde groenten.
Groenten: groenten uit warmere streken bewaar je niet koel, want deze worden juist aangetast door lage temperaturen. Groenten uit (sub)tropische gebieden bewaar je best op kamertemperatuur. Zoals: aubergines, pompoenen, tomaten, komkommers, paprika’s, sperziebonen, …
Aardappelen bewaar je nooit bij lage temperatuur omwille van acrylamidevorming. Bewaar je ze lager dan 8°C, dan neemt het suikergehalte toe en als je ze bakt of frituurt, ontstaat er acrylamide en dat is schadelijk voor onze gezondheid.
Drogen
Drogen betekent water onttrekken aan groenten en fruit zodat er nog maar weinig organismen in/op kunnen groeien en dus lang bewaarbaar is. In ons klimaat is buiten drogen aan lucht en zon misschien niet zo voor de hand liggend. Drogen in de oven, is dan weer niet zo ecologisch door het hoge energieverbruik. Een droogoventje is een goed alternatief, want deze verbruikt minder energie. Drogen vraagt veel tijd en werk, maar is een leuke manier om de oogst te bewaren.
Groenten: rode biet, tomaat, aubergine, champignon
Fermenteren
Groentefermentatie is bij uitstek een ecologische bereidings- en bewaarmethode. Groenten worden met behulp van bacteriën omgezet in voedsel met een heel andere smaak en textuur die daarenboven lang bewaart. Voor velen is gefermenteerde voeding beter verteerbaar. Fermenteren is niet moeilijk, zolang je zorgt voor de juiste omstandigheden.
Groenten: knol- en koolgewassen, bladgewassen (snelle, onder druk fermentatie - pickle pers (Tsukémono)), vruchtgewassen, …
Invriezen
Invriezen is tegenwoordig een zeer gemakkelijke manier om o.a. groenten te bewaren, maar deze techniek vraagt veel energie. Bij deze techniek stopt het leven van mogelijke bedervers, maar doodt deze niet. Eens ontdooit, gaat het leven terug verder. Een mogelijkheid om dit te voorkomen is door groenten alvorens in te vriezen, te blancheren. Hierdoor worden enzymen, die achteraf voor bederf zorgen, gedood.
Groenten: alle groenten
Tafelzuur
Dit is een eenvoudige techniek waarbij groenten in zuur (azijn) worden gelegd om bederf veroorzakende bacteriën tegen te gaan. Het eindresultaat is een eenvoudige, friszure smaak waarbij de textuur knapperig blijft. Heerlijk in combinatie met hartige gerechten. Handig om overtollige oogst te bewaren.
Groenten: courgette, komkommer, rode biet, raapjes, blad- en knolselder, ui, kruiden, radijs, …
Inkuilen/inkisten
Inkuilen (volle grond) en inkisten (in een vat in de kelder of koele berging) is een redelijk oude bewaarmethode waarbij je de groenten in leven houdt, zij het op een laag pitje. Door deze manier van bewaren kun je lang genieten van je (verse) oogst.
Groenten: meeste wortelgewassen (rammenas, pastinaak, wortelen, rode biet, raap, knolselder), knolgewassen (aardappelen, koolrabi, …), enkele koolsoorten zoals rode-, witte en savooikool.
Pasteuriseren
Pasteuriseren is een conserveringstechniek waarbij voeding gedurende 20’ verwarmd wordt en dit bij 85°C. In tegenstelling tot sterilisatie waarbij er verwarmd wordt bij min 110°C gedurende 60-90’, is het verlies van voedingswaarde kleiner. Bij pasteurisatie worden ziekteverwekkende virussen, bacteriën en schimmels grotendeels gedood waardoor de houdbaarheid verlengd wordt. Dit kan met behulp van een weckketel, oven of pot met kokend water.
Groenten: zure groenten zoals tomaten en vele vruchten
Steriliseren
Groenten worden hermetisch afgesloten en verhit bij hoge temperatuur (>110°C) gedurende minstens een uur. Hierdoor blijven de groenten zeker een jaar houdbaar omdat het onmogelijk wordt voor micro-organismen om de inhoud aan te tasten.
Groenten: elke groente zoals ze kraakvers is
Zoetzuur (chutney, relish, zoetzuur …)
Bij deze gerechten worden zowel azijn als suiker gebruikt als bewaarmiddelen. Specerijen en kruiden maken de smaak van deze gerechten intens en verrassend. Hoe langer ze staan, hoe intenser ze worden. Zoetzuur is lekker als bijgerecht bij hartige voedingsmiddelen/gerechten.
Groenten: sperziebonen, courgettes, witte- en rode kool, rode biet, pompoen …
Zouten/pekelen
Zouten en pekelen (= water met zout) is nog wat anders dan zout toevoegen tijdens de voorbereiding van bijvoorbeeld producten die je op azijn wilt leggen.
Zout of een zoutoplossing onttrekt water aan de groenten en doodt bacteriën en schimmels. Zout is ook een prima middel om insecten zoals rupsen uit groenten te krijgen. Vroeger was inmaken in zout dé methode om groenten voor de winter te bewaren. Door het succes van wecken en nog meer sinds de komst van de diepvriezer is deze techniek uit de mode geraakt, maar als voorbereiding voor andere conserveringsmethoden past men deze techniek nog vaak toe.
Groenten: komkommer
Bewaren in olie
Olie op zich bewaart goed maar olie is geen geschikt bewaarmiddel om groenten en/of kruiden lang te bewaren. Via deze techniek worden voedingswaren niet doordrongen met olie waardoor ze niet lang bewaard blijven. De voedingswaren moeten volledig droog zijn omdat water en olie niet mengen en de waren kunnen bederven. Droge voedingswaren zoals kruiden en specerijen laten zich goed bewaren in olie (1 - 3 maanden), die de smaak beter vasthoudt dan azijn. Het gebrek aan lucht in olie, kan de groei van botulismebacteriën, bevorderen.
Groenten: droge voedingswaren zoals kruiden en specerijen
De Velt-groepen organiseren heel wat workshops, lezingen en andere activiteiten over koken, tuinieren en meer. We verzamelen ze voor jou in een handige activiteitenkalender met kaart.
Heb je nog een vraag over dit thema en ben je lid van Velt? Dan kun je te rade gaan bij een van de Velt-experten.
Leden van Velt weten meer
Voor kennis en praktische tips over ecologisch tuinieren, leven en koken moet je bij Velt zijn.
- Het tijdschrift Seizoenen barst van de nuttige weetjes.
- Onze boeken maken van jou een tuinexpert of meesterkok.
- En wat dacht je van de vele workshops en lezingen?
Geniet van deze schat aan informatie.