De aardappel- en tomatenplaag zijn dezelfde ziekten, veroorzaakt door een heel hardnekkige schadelijke pseudoschimmel (Phytophthora infestans). Door aanpassen en muteren (onder druk van monoculturen en massa's fungiciden) ontwikkelen zich steeds sterkere stammen, die niet meer te vergelijken zijn met de Phytophthtora van vroeger.

De middelen en rassen van 30 jaar geleden werken daardoor niet meer.

Wat zijn doeltreffende maatregelen?

  • Plant robuuste aardappelrassen: Sarpira, Carolus, Connect, Sevilla, Cammeo, Passion, Levante, Alouette, Vitabella, Glorietta, ... Van vroege tot late rassen, vastkokend tot bloemig: keuze genoeg - en ze zijn even lekker als die gevoelige rassen. Bestel die robuuste rassen tijdens onze samenaankoop, in november.
  • Houd je tomaten droog in jouw serre of kas, of zet een dakje boven jouw buitentomaten.
  • Versterk jouw planten door om de paar weken met basalt- of lavameel te stuiven of door heermoesaftreksel te spuiten.
  • Zorg voor ruime plantafstanden, zo kan het loof tijdig opdrogen.
  • Geef jouw aardappelen en tomaten niet te veel stikstof, want dat geeft veel en gevoelig blad.
  • Kweek verschillende rassen (naast mekaar). Zo spreid je jouw kansen op een goede oogst.

Preventieve maatregelen voor aardappelen

  • Kweek heel vroege rassen die de ziekte voorblijven en oogst aardappelen ten laatste begin juli. 
  • Kweek geen Bintjes, die zijn heel gevoelig. Dat geldt ook voor de andere klassieke rassen.
  • Kiem jouw plantaardappelen goed voor. Zo krijgen ze een voorsprong.
  • Het aangetaste aardappelloof tijdig afmaaien kan het doorgroeien van de schimmel tot in de knol voor de oogst afremmen.
  • Oogst tijdig jouw knollen, voordat ze nat worden en de schimmelsporen erop komen.
  • Bewaar jouw aardappelen droog, donker en vooral heel luchtig tot november. Controleer de eerste weken op eventuele rotte plekken.
Image
Tomatenziekte
Aantasting op tomaten.
Foto: Wikimedia

Preventieve maatregelen voor tomaten

Houd het tomatenblad zoveel mogelijk droog. De schimmelsporen ontkiemen namelijk vlot op vochtig blad. Zorg dus zoveel mogelijk voor droge lucht in jouw serre of kas.

De belangrijkste maatregel: lucht continu jouw serre of kas.

  • Zet van begin juni tot het einde van de oogst twee deuren (of anders ramen) tegenover mekaar op een kier of meer. Die maatregel is ook goed tegen de witte vlieg
  • Geef jouw tomaten na het planten dagelijks water, dan na een week wekelijks, dan na een maand maandelijks. De wortels zoeken zelf wel hun water, steeds dieper.
  • Mulch je tomatenplanten met maaisel, stro,… Zo verdampt de bodem minder water, en blijft de lucht in jouw serre of kas ook droger.
  • Stuif wekelijks tot tweewekelijks met lavameel. Dat legt een laagje op het blad waar schimmelsporen niet zo makkelijk op ontkiemen. Stuif ook op de onderkant van het blad.
  • Bedek de bodem rond jouw tomatenplanten regelmatig met laagjes grasmaaisel, stro,... Die mulchlaag voorkomt verdamping.
  • Snijd wekelijks de onderste bladeren van jouw tomatenplanten voor een betere luchtcirculatie.
  • Eigenlijk horen tomaten (oorsprong: droog tropisch tot subtropisch klimaat) niet in dezelfde serre thuis als komkommers (vochtig tropisch klimaat). Te veel vocht geeft schimmel bij tomaat, te droog klimaat geeft spint bij komkommer. Aparte serres zouden ideaal zijn,  maar een scheiding met plastic kan ook al helpen. Paprika en aubergine hebben ook graag vocht en horen dus bij komkommer thuis

Rassenkeuze

  • Kweek veel rassen (in jouw serre of kas): dat is goed voor de risicospreiding. Zo kun je ook veel proeven.
  • Robuuste tomatenrassen voor buitenteelt: Primabella, Resibella, Philamina,… Deze lijst evolueert jaarlijks.
  • Robuuste rassen voor jouw serre of kas: bijvoorbeeld Bolstar Granda.
  • Kweek eens extra lage, vroege rassen, die de ziekte vrij goed voorblijven. Enkele rasnamen: Varenbladtomaat, Ida Gold, Polar Beauty,… Niet dieven of leiden, maar met een laag stro mulchen.

Wat met aangetast loof van aardappelen of tomaten?

  • De schimmelsporen zijn minuscuul, vederlicht en zitten dus overal. Ze hebben een vochtige, warme omgeving nodig om te ontkiemen, plus een gevoelige plant.

Serre of kas ontsmetten? en grond vervangen

Nee, dat is niet nodig. De minuscule schimmelsporen zitten toch overal en bovenstaande preventieve maatregelen werken veel beter. Je kunt zelfs decennialang in dezelfde serre- of kas(bodem) tomaten kweken als je:

  • De hele zomer (en herfst) mulcht
  • Winter- en lenteteelten toepast
  • In de winter en lente veel water geeft. Zo activeer je het bodemleven, en dood je de poppen van diverse plaagbeestjes.
  • Niet spit of freest

Voorbijgestreefde maatregelen

  • Kopersulfaat gebruik je niet meer.
  • Aardappelloof opstoken is nutteloos en slecht voor de luchtkwaliteit.
  • Tagetes (afrikaantjes) werken enkel tegen aaltjes.
  • Het koperdraadje dat sommige tuiniers vroeger dwars door hun tomatenstengels staken, werkt niet.

Verplicht bestrijden?

 
  • In Nederland is bestrijding van Phytophthora infestans verplicht, ook voor de hobbyteler.
  • Ook in Vlaanderen raden we die maatregelen sterk aan. Die bestrijding doe je zowel voor jezelf als voor de andere aardappel- en tomatentelers.

Interessante boeken voor jou

Image
Velt-samentuin Koudenborm
Meer weten?

De Velt-groepen organiseren heel wat workshops, lezingen en andere activiteiten over koken, tuinieren en meer. We verzamelen ze voor jou in een handige activiteitenkalender met kaart.

Image
Zaaien
Vraag het de expert (exclusief voor leden)

Heb je nog een vraag over dit thema en ben je lid van Velt? Dan kun je te rade gaan bij een van de Velt-experten.

Image
samen boeken lezen

Leden van Velt weten meer

Voor kennis en praktische tips over ecologisch tuinieren, leven en koken moet je bij Velt zijn.

Geniet van deze schat aan informatie.

Word lid van Velt

Onze sponsors

Ontvang onze nieuwsbrief