Hoeveel brengt een moestuin op?

Zelf jouw groenten, fruit en kruiden kweken: brengt dat op? In een moestuin stop je toch veel tijd, en wat kosten groenten in de winkel? We beginnen met wat harde cijfers, maar graaf je dieper, dan blijkt moestuinieren veel meer op te brengen dan euro’s en kilo’s.

Image

Kilo’s

Hoeveel m2 moestuin heb je nodig om jezelf en jouw gezin te voeden? Reken even mee: een volwassene heeft 250 g groente per dag nodig. Maal 365 dagen is dat 91 kg groente per jaar. Er gaat weleens wat verloren tussen grond en mond, dus laten we 100 kg per persoon per jaar rekenen.

In het Handboek ecologisch tuinieren van Velt lees je per gewas wat het opbrengt. Een gemakkelijk haalbaar gemiddelde van al die cijfers is 2 kg per m2. Dus dan heb je voor een gezin van 4 personen theoretisch gezien 200 m2 tuin nodig. Heb je een koude kas, serre of platte bak? Dan kun je vele malen meer kilo’s per m2 produceren dan in de vollegrond.

Twee tuiniers hielden een jaar lang hun kosten en hun werktijd bij. Voor de opbrengst vergeleken ze wat ze anders zouden hebben uitgegeven aan een groente-/kleinfruitpakket, biologisch en uit de korte keten. Alle cijfers zijn bij benadering en afgerond, maar ze geven toch een goede aanwijzing.

moestuin a

• 1 volwassene, 2 kinderen
• een moestuintje van 40 m2 en 10 bessenstruiken

Kosten

• grond: de kost zit in aankoopprijs bouwgrond en woning
• compost: wat zelfgemaakt, en gratis van de gemeente
• zaad en plantgoed: € 40
• bessenstruiken en tuingereedschap (op 10 jaar afgeschreven): € 50
• bestrijdingsmiddelen (ecologische korrels tegen slakken): € 10
• Totale kosten per jaar: € 100

Opbrengsten

• groenten en kleinfruit per maand: € 100
• Totale opbrengst per jaar: € 1200

Netto-opbrengst: € 1100

moestuin B

• 2 volwassenen, 4 kinderen
• 400 m2 moestuin en 75 bessenstruiken
• 80% zelfvoorzienend qua groenten, kleinfruit en sommige bereidingen (jam, pesto, ...)

Kosten

• grond: kost zit in aankoopprijs bouwgrond en woning
• compost: gratis, want zelfgemaakt
• zaad en plantgoed: € 120
• bessenstruiken en tuingereedschap (op 10 jaar afgeschreven): € 300
• serre, kruiwagen (op 20 jaar afgeschreven): € 60
• hulpmiddelen (lavameel, ecologische korrels tegen slakken): € 40
• Totale kosten per jaar: € 520

Opbrengsten

• groenten en kleinfruit per maand: € 200
• Totale opbrengst per jaar: € 2400

Netto-opbrengst: € 1860

Spreid je oogst

Zoveel kilo’s, zoveel euro’s: maar hoe is jouw oogst verdeeld over het hele jaar? Ervaren moestuiniers kennen de pieken in volle zomer. De courgetteoogst is niet bij te houden, je deelt emmers oogst uit aan de buren. En delen is gewoon fijn, dus houden zo. Maar: in veel moestuinen valt tussen november en eind april nauwelijks nog wat te oogsten. In het Engels noemen ze de schraalste periode, in het voorjaar, de hungry gap.

In het ideale geval spreid je de oogst meer over het hele jaar. Ons klimaat stelt wel beperkingen, maar je kunt heel wat inmaken, wecken, inkuilen, invriezen, fermenteren, en zo de oogst netjes bewaren. Echte zelfvoorzieners mikken nog verder. Vooral een slimme planning van voor- en nateelten levert je een grotere opbrengst op. Winterharde nateelten zijn er genoeg: winterpostelein, palmkool, veldsla en winterprei bijvoorbeeld.

Schakel ook tweejarige en doorlevende groentegewassen in, zoals winterbroccoli, zwartmoeskervel, spinaziezuring en asperges. Die oogst je in het voorjaar nog voor de pas gezaaide gewassen zoals spinazie en radijsjes wat opbrengen. 

Image

Onbetaalbare kwaliteit

Geen enkele tuinier wil zijn zelfgekweekte tomaten vergelijken met winkeltomaten. Wat we zelf kweken, vinden we lekkerder. Onbespoten, rijp geplukt, vers van bed naar bord. In de fabriek en in de handel heersen andere wetten.

Neem nu bessen: heel duur in de winkel omwille van de plukkosten. Zelf oogst je bijvoorbeeld 10 kg bessen per jaar, maar het komt niet bij je op om ze te gaan kopen. Erwtjes en peultjes: idem. En dan zijn er nog zoveel gewassen die gewoon niet in de handel komen wegens geen ‘shelf life’ of andere economische waarde, maar die je plukvers en zo goed als gratis uit je tuintje haalt. Tuinmelde en snijbiet, snijsla en radijsjesloof, al die eetbare bloemen, Roomse kervel en Chinees bieslook en zoveel andere smaken. Als je maar een klein beetje tijd of tuin hebt, loont het vooral om die niet-koopbare  gewassen te kweken.

Image

Je plukt, vers uit de tuin, en geniet: onbetaalbaar. Voeg daar je trots en je voedselzekerheid aan toe. Je hebt jouw tomaat nog als zaadje gekend en je oogst de vruchten van je arbeid.

Wat met het werk?

De twee tuiniers in kwestie besteden respectievelijk 100 en 600 uur per jaar in hun moestuin. Maar hoe bepaal je die werktijd in de tuin? Reken je de oogsttijd mee? Het opstellen van een teeltplan? Reken je de tijd die je nodig hebt om je erwten te doppen?

Hoeveel tijd besteed je aan het tanden poetsen, je verplaatsing naar het werk, schoonmaken? Dat zijn allemaal activiteiten die we nodig vinden. Hoeveel tijd besteed je aan het genieten van eten, drinken, gezelschap, ontspanning? Dat zijn allemaal activiteiten die we leuk vinden. Voor geen van beide soorten activiteiten houden we de tijd bij. En tuiniers vinden hun activiteit in de tuin leuk én nodig.

Niets dan voordelen

Niet iedereen heeft natuurlijk zoveel tijd en grond, kennis of zin. Maar ook wie maar een heel klein beetje tuiniert, gaat al bewuster consumeren. Geen Keniaanse boontjes of bespoten aardbeien, maar meer lokaal, ecologisch en fair. Een kleinere ecologische voetafdruk en dus beter voor de planeet.

Of je nu 100% of 1% van jouw groenten zelf kweekt, een ander netto-effect is in ieder geval dat je meer groenten eet. En dat is op zich al gezond. Je eet meteen diverser én verser dan je gemiddelde buur: rechtstreeks van grond naar mond, met het volle behoud van de vitamines. Mentaal en fysiek doet tuinieren nog meer met je: je wacht geduldig op je eerste radijsjes, je leert omgaan met overvloed en belagers, je beweegt in de buitenlucht, je hebt contact met de seizoenen.