Hoe bescherm je jouw moestuin tegen hitte of langdurige droogte?

Lange periodes van droogte en hittegolven zijn niet goed voor de groenten en bodem van jouw moestuin. Bovendien daalt de gemiddelde grondwaterstand al decennia. 

Wat doet hitte met jouw groenten?

Alle chemische processen in planten hangen ook af van de temperatuur. Als het koud is, verloopt alles langzaam. Stijgt de temperatuur, dan verlopen deze processen sneller tot een bepaald maximum is bereikt. Voor de meeste groenten is dat tussen 20 °C en 30 °C. Dan groeien ze het best.

Image

• Boven 30 °C kan schade optreden. De fotosynthese wordt sterk geremd, enzymen en andere eiwitten raken beschadigd en de aanmaak van nieuwe eiwitten wordt belemmerd. Als dit te lang duurt, dan sterft de plant. De gevoeligheid voor hitte verschilt per soort, maar temperaturen boven 40 °C kunnen veel planten niet lang verdragen.
• Planten of plantendelen die pal in de zon staan verbranden ook bij te hoge temperaturen. Vooral op vruchten zie je dan witte of bruine vlekken. Bladeren hebben van nature een soort koelsysteem doordat ze water verdampen. Vruchten hebben dat niet.
• Hoe warmer het wordt, hoe meer de plant verdampt. Maar er is een grens. Als de plant niet snel genoeg water kan oppompen om die verhoogde verdamping op peil te houden, sluit ze haar huidmondjes. De termperatuur in de plant loopt zo nog sneller op en raakt beschadigd.

Hoe bescherm je groenten tegen hitte?

• Voorzie schaduw waar mogelijk. Parasols, witte lakens en tentzeilen: deze materialen kun je snel plaatsen en wegnemen.
• Overweeg ook hoge gewassen zoals mais, stokboon, zonnebloem,... in jouw moestuin. Ze geven schaduw en passen in de meeste wisselteelten. Je zou deze gewassen aan de rand van jouw tuin kunnen plaatsen, want ze nemen ook vocht en voeding weg.

Hoe bescherm je de bodem tegen hitte?

De natuur bedekt zelf blote grond met planten, en op den duur met een strooisellaag: daaronder floreren plantenwortels en bodemleven. Boots dat na door te mulchen met niet- of halfverteerd organisch materiaal. Een laagje vers grasmaaisel houdt de wortels van kolen vochtig koel en geeft extra voedingsstoffen af, zoals stikstof en kalium.

Leg het gras niet te dik (2 cm) anders gaat het schimmelen. Net als compost verrijkt mulch het humusgehalte, Mulch breekt ook de inslag van regendruppels en laat de neerslag rustig in de bodem dringen. Dat geldt jaarrond, vandaar dat het verstandig is om ook ’s winters de tuinbedden te bedekken.

Wist je trouwens dat het bodemleven goed gedijt tot 20 °C en afsterft boven 40 °C? Deze test, tijdens een hittegolf, spreekt voor zich:

• Luchttemperatuur: 35 °C
• Onbedekte grond werd tot 50 °C heet.
• Onder 2 cm stroachtige mulch werd de grond 30 °C warm.
• Onder 10 cm stroachtige mulch werd de grond nog maar 23 °C warm.

Image

Zaai en plant doordacht

Zaai en plant bij bewolkt of regenachtig weer of 's avonds. Zaden voorkiemen, in een plantbakje voorkweken of het plantgoed aankopen geeft je een voorsprong op de weergoden (en de slakken). Maar plant ze met zorg uit. Zet het plantgoed eerst in een bak water, zodat de kluit goed nat wordt. Aangieten is altijd nodig, zo sluit de kluit goed aan op de tuinbodem.

Is het lange tijd droog en wil je toch zaaien? Maak dan een ondiepe geul van 5 cm breed, giet er water in, zaai en dek af met droge aarde. Als regen voorspeld wordt, kun je gerust zaaien in droge grond. De zaden hebben een ingebouwd beschermingsmechanisme tegen droogte, ze gaan pas kiemen als de grond voldoende vochtig is.

Schoffel tegen uitdroging

Droge lucht - koud of warm - is niet goed voor de huid en evenmin voor de tuinbodem, die je kunt voorstellen als een flatgebouw met veel kamers, gangen en luchtschachten. Bij droogte en zéker als er wat wind staat, is er een aanzuigeffect: het bodemvocht gaat opstijgen in de dunne capillaire kanaaltjes en verdampt. Oppervlakkig schoffelen breekt die buisjes, de grond blijft vochtig en blijft onder de bovenste paar centimeters losse aarde. Het helpt ook tegen kiemend onkruid, gewenste plantjes kun je sparen of verplanten. Maar: mulchen is nog veel efficiënter dan schoffelen.

Besproei gul, als het nodig is

Elke dag een beetje water geven, het is een veelgemaakte fout. Dat verdampt snel, je kunt even goed niet gieten.

Observeer je planten: als ze droogtestress hebben laten ze op het heetst van de dag hun bladeren wat afhangen om de verdamping te verminderen, dat is niet erg. Als ze ook ‘s morgens afhangen, helpt een stevige watergift met gieter en broes. Giet in een brede strook rond de plant want daar zitten ook dorstige wortels. Giet opnieuw als de planten weer beginnen te treuren, vaak is dat pas na 3 dagen tot een week.

Reservoirs allerhande

Olla's (spreek uit als 'ojja') zijn poreuze terracotta kruiken met een deksel. Ingegraven en met water gevuld, laten de poriën langzaam water door als de grond droog is. Olla’s zijn handig voor waterbehoevende planten op warme plekken met beperkte oppervlakte, zoals de kas of een plantenbak in de volle zon. Je bespaart 50 à 70% water en dus ook werk. De potten zijn relatief duur en je hebt er algauw veel nodig, de vuistregel is: diameter maal 3, dus een olla van 30 cm doormeter bevloeit een cirkel van 90 cm doormeter. In de winter vriezen ze stuk, binnenhalen dus. Doe-het-zelvers gaan aan de slag met gewone bloempotten of grote plastic flessen.

Welke groenten kunnen tegen droogte?

Sommige gewassen (zoals oude Franse bindsla- en bataviarassen, pastinaak, kliswortel, snijbiet,...) wortelen dieper en kunnen dus beter tegen droogte. Kerstomaten groeien en wortelen sterker dan vleestomaten. En ook amarant, Nieuw-Zeelandse spinazie, boomspinazie, ... groeien nog vlot tijdens droge en hete zomers. 

Sla vooral meer water op in de bodem

• Geef mulch, geef compost: zo verhoog je het humusgehalte jaar na jaar. Een humusrijke grond kan tot twee emmers per vierkante meter extra water vasthouden.
• Je bodemleven (plantenwortels, kleine tot grote beestjes, schimmels, enzovoort) vormt een poreus netwerk dat als een spons water opneemt. Als je die structuur spit of - erger nog - freest, dan heb je vooral losse onderdelen zonder structuur. Dus: bewerk je tuin jaarlijks met de woelvork, en/of bewerk je bedden heel oppervlakkig.
• Dat natuurlijke poreuze netwerk fungeert ook veel beter als je er niet op loopt. In een luchtig, onbetreden bed vindt het regenwater zijn weg naar beneden, door alle poriën heen, naar de broodnodige grondwatervoorraad. Ook je plantenwortels vinden dat diepere water gemakkelijker in een onbetreden bodem.
• Als je nog geen vaste bedden hebt (van ongeveer 120 cm breed) en paden waarop je staat/zit/kruipt, dan wordt dat nu de hoogste tijd. Hier vind je meer over het hoe en waarom van vaste bedden: www.velt.nu/moestuinbedden
• Als het regent op een humusarme, dichtgetrapte of gefreesde grond, dan blijft het water er in plassen op staan. Het kan niet weg, het spoelt weg en dat is zonde. Pas bovenstaande tips toe, en dan hoef je veel minder te gieten.

Wil je weten hoeveel water jouw moestuin nodig heeft? Je lees er HIER alles over.