Hoeveel water heeft jouw moestuin nodig?

Het is een fabel dat je nodeloos moet sleuren met water om je groenten gezond te houden. In een ecologische tuin ga je net zuinig en bewust met de gieter aan de slag. Een goede bodemzorg is daarbij essentieel. Zo bespaar je het meeste gietwerk.

Hoeveel giet je?

• Als je dagelijks jouw planten water geeft, dan worden ze afhankelijk van water. Hun wortelstelsel blijft namelijk oppervlakkig.
• Als je wekelijks jouw planten water geeft (of zelfs maandelijks), dan gaan planten dieper met hun wortels. Zo gaan ze actiever op zoek naar water.

In de praktijk, met tomatenplanten, geef je na het planten eerst dagelijks water, daarna om de 2 tot 3 dagen,... Tot je vanaf juni wekelijks water geeft.

Wanneer giet je?

In principe kun je best 's morgens gieten om een te grote afkoeling van de grond te vermijden en om planten tijdig te laten opdrogen. In de zomer kun je (ook) 's avonds gieten omdat het water anders té vlug verdampt. Let wel op bij vochtige gewassen, zoals tomaten. Die krijgen sneller last van schimmels. In dit geval moet je dus 's morgens gieten.

Oude en nieuwe trucs

• Bij grotere planten, zoals kool en tomaat, kun je een kuiltje maken om water in te gieten rond de voet van de plant. Bij gewassen zoals sla, spinazie of ajuin kun je een watervoortje tussen de rijen aanleggen.
• Dek na de watergift het kuiltje of het voortje af met wat mulchmateriaal: zo voorkom je de vorming van een harde korst op de grond.
• Met een ingegraven bloempot of fles kun je veel water geven én doseren tegelijk;
• Tomaten gaan, als ze een dikke mulchlaag krijgen, tot 150 cm diep hun water zoeken. Je hoeft ze dan geen water meer te geven.
• Prei krijgt tijdens droge zomermaanden graag dagelijks water over zich heen: preimotlarven verdrinken immers als het hart vol water blijft staan.

Verhoog het waterbergend vermogen van de bodem

Je kent het wel: bij regen slaat de grond dicht en staan er plassen op, bij droogte vormt de grond korsten en wordt hij zo hard als beton (als je zware grond hebt) of valt de grond als stof uiteen (als je zandgrond hebt). In dat geval is er iets verkeerd met het waterbergend vermogen.

In goede tuingrond zitten minstens 3 componenten die het water goed kunnen vasthouden en samen zorgen voor een goede capillariteit:

1. Het kleihumuscomplex: dat zijn kruimels die uit humus en kleideeltjes bestaan en die vocht (en voedingselementen) kunnen bufferen. Ze staan dat vocht (en die voeding) af aan de wortels en het bodemleven. Het kleihumuscomplex zit volop in goede compost, dus daar moet je werk van maken.
2. De lucht: tussen de kruimels zitten als het ware luchtbellen (tot 25% in goede tuingrond). Bij regen lopen die vol (dat heet dan hangwater) en daarna sijpelt het water langzaam door naar ondergelegen lagen. Hoe minder de bodem betreden wordt, hoe meer lucht in de bodem.
3. De kanalen: wortels en bodemleven (vooral regenwormen) graven hun eigen gangen door de grond, en zorgen zo voor betere insijpeling.

Een vergelijkend proefje: dip de onderkant van een suikerklontje in koffie. Het vocht verdeelt zich overal door de capillaire werking (de haarbuiskracht). Tussen de suikerkristallen zitten namelijk fijne luchtkanaaltjes. In een goede, luchtige bodem zal de capillaire werking een tekort aan water aan de oppervlakte grotendeels compenseren door het opzuigen van dieper water. Dit lukt niet bij betreden grond: een harde klont kandij neemt ook geen koffie op.

Verbeter het waterbergend vermogen met lavagruis

Strooi lavagruis (gemalen lavasteen, 0 tot 8 mm groot) over de hele moestuin, bij voorkeur tegelijk met compostgift. Licht inwerken mag. Startdosis: 1 à 2 kilogram per m2, daarna volstaat jaarlijks 100 à 200 gram per m2. Lavagruis heeft een grove, poreuze korrel, die tegelijk water kan bufferen én voor een goede drainage zorgt.

Verminder uitdroging door verdamping 

Dehydratatie is niet goed voor je huid, maar evenmin voor jouw tuin. Vooral op hete dagen, maar evengoed als het hard vriest, droogt jouw grond uit. Heel stresserend voor planten en het bodemleven. De grond en beestjes eens goed laten kapotvriezen is een fabeltje. Je grond geniet evenmin van een hittegolf of een overstroming.

Remedies tegen verdamping:

• Schoffel jouw grond heel oppervlakkig, dan schraap je de bovenste capillaire kanaaltjes af.
• Nog beter: mulch jouw grond met diverse materialen. Dunne laagjes maaisel en stro zijn klassieke mulchmaterialen maar ook een extra laagje (halfverteerde) compost en lavagruis werken beschermend.

Image

infiltratie

De gemiddelde grondwaterstand is de laatste decennia sterk gedaald en steeds meer tuiniers hebben daar last van. Zorg dus dat je neerslag maximaal opslaat:

• Als je jouw bodem mulcht, kan neerslag rustig in de bodem dringen en zo de onderliggende grondwaterlagen aanvullen. Ook en vooral 's winters!
• Maak je verhardingen (oprit etc) zo klein en zo doorlatend mogelijk.
• Overweeg om (een deel van) je regenwater in je grond te laten infiltreren.
• Overweeg overigens ook eens om je gezuiverd grijs water (bad etc) in je grond te laten infiltreren. Groenten rechtstreeks begieten met grijs water is af te raden.
• Vooral in droge zandgronden is infiltratie heel haalbaar en effectief.

Image

Water geven bij het zaaien

• Zaad moet vocht opnemen om te kunnen groeien. Geef zaadjes direct contact met de vochtige grond.
• Als jouw grond nog bewerkt is vlak voor het zaaien, druk dan weer wat aan. Dat zorgt ervoor dat de bovenste laag van het zaaibed niet uitdroogt.
• Als je begint met water geven na het zaaien, dan moet je dit volhouden. Water geven en er 2 dagen nadien mee ophouden is nefast. Het ondergronds gevormde kiempje mag immers tijdens het kiemproces niet uitdrogen.
• Te veel water op jouw zaaibed kan het zaad doen rotten in de grond. Ook geeft het korstvorming op de grond: de opdrogende grond wordt harder en dit kan de opkomst van de tere jonge plantjes belemmeren. Een teveel aan water spoelt ook jouw zaadjes weg. Belangrijk is dus om niet te goeien, maar te broezen. Geef zaadjes een malse regenbui.
• Bij aanhoudende droogte en warmte kun je het zaaibed afdekken met een vochtige jutezak waarop je kunt broezen. Zo houd je de grond vochtig en voorkom je korstvorming. Controleer dagelijks of jouw zaadjes al kiemen. Na opkomst moet je het doek verwijderen, anders hebben jouw plantjes lichtgebrek. Verwijder het doek ’s avonds om een te grote schok te vermijden.

Tips bij het planten

• Zet plantgoed eerst een paar uur in een bak met water, zodat de kluit goed nat wordt.
• Plant bij voorkeur bij bewolkt of regenachtig weer of 's avonds.
• Felle zon kun je afschermen de eerste dagen door een stenen bloempot over het plantje heen te zetten tijdens de heetste uren of door (daarna) die bloempot aan de zuidkant van je plantje te zetten.
• Of je strooit wat maaisel om plantjes tijdelijk en gedeeltelijk te bedekken.
• Je kunt ook bebladerde takjes (van jouw haag bijvoorbeeld) aan de zonzijde van elke plant zetten, als tijdelijke beschaduwing.