Deel 2: Het project van de robuuste tomaten

In Seizoenen van januari 2022 las je al over robuuste tomatenrassen voor vollegrond. Resistent dus tegen Phytophthora infestans, ofwel tomatenziekte, aardappelziekte of in het Vlaams de plaag. Deze zaadvaste kerstomaten voor buiten – Philamina, Resibella, Primabella – kun je weer met onze zadenactie bestellen. Maar we hadden het in januari vooral over een project met F2-tomaten: als je zaad neemt van een resistent hybrideras, kun je jaar na jaar selecteren op de beste planten, en daar steeds weer zaad van nemen. Zo krijg je na een jaar of zeven goede zaadvaste rassen.

Veredelingsclubje

Op onze oproep voor een veredelingsclubje kregen we veel reacties. Onze stuurgroep selecteerde dertig deelnemers, en we zetten ook een online forum op om onze bevindingen en vragen te delen. We stuurden F2-zaden op: iedere deelnemer kreeg vijftig zaden van een van de volgende rassen:

• Cocktail Crush F2
• Crimson Crush F2
• Damsel F2
• Defiant F2
• Galahad F2
• Mountain Rouge F2

De instructies waren simpel: kweek op en plant buiten – zonder behandeling of bescherming tegen Phytopthora. Dat wil ook zeggen: geen of weinig blad snoeien en de planten vrij dicht bij elkaar zetten. Net wat de biotuinier niet moet doen!

Op 15 augustus stuurde ik een eerste bevraging naar de deelnemers. 

Wat stelden we nog vast?

• Bij sommige F2's is er veel variatie, bij andere net heel weinig. Veel struiktomaten, maar ook stamtypes, en wat tussenin.
• Soms zitten er heel weinig zaden in de vruchten, dat kan handig zijn voor de kok en de eter, maar is minder interessant voor de veredelaar.
• Smaken verschillen, zowel bij de planten als bij de deelnemers. Zo vonden Jef en Myriam in hun Mountain Rouge F2-bed zowel heel zoete als fletse vruchten.

Image

Tomatenproeverij

Op de druk bijgewoonde tomatenproeverij van 28 augustus in Lier ontmoetten deelnemende veredelaars elkaar. We proefden elkaars vruchten, en wisselden ervaringen en ideeën uit. Ik schreef op:

• Marc vindt de plastic tomatentunnels en andere constructies in tuintjes maar lelijk en niet ecologisch. Hij zet zich daarom in voor robuuste buitenrassen.
• Anali heeft gewoon heel veel plaats in haar tuin, geen (extra) water, maar des te meer mulchmateriaal. Haar tomaten brengen prima op, en ze noteert alle resultaten vlijtig in een tabel.
• Jos is blij met de groeikracht van zijn Defiant F2. De oogst komt nu goed op gang en er hangen nog heel veel vruchten te rijpen.
• Ivan bracht tomaten mee van Short Phil F2, nog een ander buitenras dat we volgend jaar wellicht ook opnemen. De resistentiegenen kennen we nog niet, maar de smaak is alvast goed.
• Jef en Myriam winnen al jaren zaad van hun beste groenten. Ze hebben dus al een goed oog voor selectie. Van hun 32 Mountain Rouge F2-planten trokken ze er al drie uit, die echt niet goed groeiden.
• Roland, de gangmaker van dit project, was vooral blij met de veelheid aan oogst, vruchtvormen en -smaken. Leuk dat iedere deelnemer zijn voorkeuren heeft en daarop selecteert, vindt hij.
• Voor tuiniers is 2022 een topzomer, maar voor veredelaars een rotzomer, aldus Angelo, die het project coördineert.

Plaaginfectie stimuleren

Bij een volgende bevraging gaan we dieper in op smaak en productie, en natuurlijk vooral op resistentie tegen Phytophthora infestans. Als jij deze droge zomer buitentomaten had, dan zag je het allicht zelf: nauwelijks infectiedruk, dus vele kilo’s opbrengst. Wat een verschil met die natte zomer van 2021! Maar waarom willen we die plaaginfectie net stimuleren?

• Op lange termijn: alle planten die geen weerstand bieden tegen deze schimmel uitselecteren. Als we dat niet doen en we planten vermeerderen die genetisch toch gevoelig zijn, zou het hele project mislukken.
• Op korte termijn: eind september planten selecteren die de infectie goed hebben weerstaan. Daar nemen we dan zaden van.

Phytophthora vermeerdert zich in het – voor de schimmel - ideale scenario als volgt:

Image

1. `s Ochtends, bij droog weer (opklaringen en wind): nieuwe sporen ontwikkelen zich, en die gaan de lucht in.
2. `s Middags maakt lichte regen de planten vochtig: zo kunnen de sporen zich verplaatsen over de bladeren.
3. `s Avonds en `s nachts, bij hoge luchtvochtigheid, kiemen de sporen kiemen en dringen ze de bladeren en stelen binnen.
4. Drie tot vijf dagen later is de infectie zichtbaar door bruine vlekken op de bladeren en stelen. Nog later worden ook de vruchten bruin.

Hoe? We vroegen dus aan de dertig deelnemers om:

• ‘s Middags de bladeren nat te sproeien.
• ‘s Avonds de bladeren nogmaals nat te maken.
• Dit een paar dagen achter elkaar te doen: hoe vaker, hoe groter de kans op infectie.

In het volgende nummer van Seizoenen lees je de resultaten van die test en ontdek je onze volgende bevraging. We lanceren dan eveneens onze plannen voor 2023. En daarvoor zoeken we dan alweer deelnemers met veel tomatenervaring.

Foto's door Guy De Kinder en Anneke Eggink