Buxusmot: wat doe je ertegen?

De buxus is een erg geliefde plant bij heel wat tuiniers. Dat is te merken aan de hoeveelheid buxussen in Belgische en Nederlandse tuinen. Veel buxusplanten betekent het ideale buffet voor de buxusmot, want de rupsen van deze mot zijn in staat om op korte tijd alle buxusplanten aan te tasten.

De buxusmot lijkt nu wel op haar retour. Enkel in West-Vlaanderen kan er nog grote schade optreden.

Hoe herken je buxusmot?

De buxusmot is afkomstig uit Azië en kwam vermoedelijk naar Europa via geïmporteerde buxusplanten. De vlinders verschijnen in april en mei, de vleugels zijn wit met een donkerbruine rand. Ze leven ongeveer acht dagen en zetten hun eitjes in kleine groepjes (eispiegels) af op de onderkant van het blad van hun favoriete waardplant.

De jonge rupsen zijn vuilgeel en krijgen bruine lengtestrepen. Volgroeide rupsen zijn felgroen met een zwarte kop en zijn zo’n 4 cm groot, ze hebben nu zwarte stippen en lichte en zwarte lengtestrepen. De rupsen verpoppen tot een felgroene pop met donkere strepen en vlekken. Ze verkleurt crèmekleurig bruin naarmate de adulte vorm zich binnenin de cocon ontwikkelt.

Welke schade richt de buxusmot aan?

Schade uit zich vooral in dode blaadjes, kale takjes, bladskeletten en spinsel. Grote hoeveelheden rupsen resulteren uiteindelijk in kaalvraat van de buxus. De eerste schade is meestal lastig te zien. De vraatsporen van jonge rupsen zijn eerder kleine mineergangen of blaasmijnen omdat ze het bladmoes aan de onderkant van het blad wegschrapen. Al snel beginnen ze bladeren aan elkaar te spinnen, waardoor de schade steeds meer opvalt.

De buxusmot veroorzaakt veel schade doordat hij zich meerdere keren per jaar voortplant en overwintert als jonge rups. Zodra de temperatuur in het voorjaar boven 10° C komt, worden de rupsen actief en gaan ze aan de buxus vreten. De rupsen kun je het jaar door op jouw buxusplanten aantreffen, vlinders en poppen enkel in korte periodes tussen april en september. Gedurende het hele groeiseizoen zijn er dus rupsen aanwezig, die de buxus volledig kaal kunnen vreten. De plant krijgt daardoor geen kans te herstellen en zal uiteindelijk afsterven.

Voor zover bekend komt de buxusmot in Europa alleen voor op buxus en laat ze andere planten ongemoeid.

Image

Wat kun je doen tegen buxusmot?

1. Preventief

Biodiverse tuinen zijn het tegenovergestelde van monoculturen waar een diertje als de buxusmot alles kan kaalvreten. De ideale remedie tegen massale plagen zoals die van de buxusmot nu, is dus jouw tuin om te vormen naar een biodiverse tuin, waar een mix van planten staat die allerlei nuttige dieren aantrekken. Daar is zeker plaats voor een paar buxusplanten, maar dan in combinatie met andere planten, aangepast aan bodemtype en standplaats. Benieuwd welke planten in jouw tuin passen? De plantenzoeker van Velt helpt je op weg.

2 Curatief

2.1 Verwijderen

Je kunt de schade beperken door de buxus in april of mei te controleren en de eventueel aanwezige rupsen met de hand weg te nemen. Dat is de meest milieuvriendelijke methode. Daarmee voorkom je de toename van de populatie in de zomer. Kijk of er aangevreten of aan elkaar gesponnen takjes zijn met uitwerpselen erin. Meestal vind je daar vlakbij de groen met zwarte rupsen, die uiteindelijk zo’n 4 cm lang worden.

De pop is lichtgroen tot bruin en zit in een dicht spinsel tussen de samen gesponnen bladeren. Verwijder zoveel mogelijk rupsen en poppen met de hand. Voer aangetaste plantendelen en levende rupsen altijd af in een goed gesloten zak. Gooi ze niet levend in de groencontainer omdat ze dan kunnen ontsnappen. Hebben je buren ook buxus, waarschuw hen om verdere verspreiding tegen te gaan.

Verdere schade van de buxusmot kun je tegengaan door jouw buxus regelmatig te controleren en zo nodig de rupsen te verwijderen tijdens de zomer en herfst. De spinsels kun je wegknippen. Zwaar aangetaste planten graaf je best uit of knip je bij de grond af. Voer de verwijderde plant onmiddellijk in een afgesloten zak of container af.

De rupsen en hun spinsels kun je ook redelijk eenvoudig met een stevige waterstraal uit de hogedrukreiniger uit je buxus spuiten, waarna de plant zich kan beginnen herstellen. Overlevende rupsen veeg je nadien bijeen. Je doet ze bij het restafval, of -om hen te doden- vries je ze in en leg je ze later op de compost. Bedenk echter dat deze aanpak veel water verbruikt en niet de duurzaamste oplossing is.

2.2 Biologische bestrijding

Er zijn een aantal biologische bestrijdingsmiddelen tegen de buxusmot.

Feromoonvallen

De capsule in een feromoonval bevat het vrouwelijk seksferomoon van de buxusmot waardoor mannelijke motten worden aangetrokken. Als je de feromoonval op tijd uithangt, voor de vluchten van de buxusmot begonnen zijn, kan je de mannetjes wegvangen voor ze de aanwezige wijfjes bevrucht hebben. De wijfjes blijven dan onbevrucht achter en kunnen geen eitjes meer afleggen. Geen eitjes betekend ook geen rupsen.

Indien er een overpopulatie aan buxusmotten aanwezig is op een kleine oppervlakte ruiken de mannelijke motten ook echte vrouwelijke motten en hebben ze keuze. Zo worden er nog steeds vrouwtjes bevrucht en blijf je schade ondervinden. Zoals bij alle feromoonvallen moet je verschillende jaren volhouden om de populatie weg te vangen.

Aaltjes

Je kan de larve van de buxusmot bestrijden met aaltjes, Steinernema carpocapsae. Vanaf de larven aanwezig zijn op de buxusplanten en een dagtemperatuur van 14° C, kunnen deze over de buxusplanten worden gespoten. Aaltjes tegen de larven van de buxusmot is een contactmiddel dus je moet de rups goed raken. Omdat je nooit alle rupsen bij één bladtoepassing raakt, zijn meerdere behandelingen noodzakelijk.

Bacteriepreparaat bacillus thurigiensis

Biologische bestrijding is ook mogelijk met bacteriepreparaten op basis van Bacillus thuringiensis (Bt). Verschillende stammen worden gebruikt, Bt Aizawai, Bt Kurstaki, …  De meest gekend merknaam is XenTari. Het middel wordt over de plant gespoten, de rupsen eten van de blaadjes die behandeld zijn. Ze krijgen problemen met hun spijsvertering, stoppen met eten en sterven. Bacillus thuringiensis werkt selectief en veilig. De bacteriën komen alleen tot activiteit in een geschikt rupsenlichaam en zijn niet schadelijk voor andere insecten en bijen. Echter: ook rupsen van andere vlinders sterven er aan. Dus bij gebruik is het belangrijk om gericht het preparaat te verspreiden over de buxusplant. In de praktijk zullen er op de buxus weinig of geen andere rupsen zitten, buxus is immers geen waardplant voor andere vlinders.

Sinds 2013 is de erkenning van Bacillus thuringiensis-preparaten voor particulier gebruik in België en in Nederland ingetrokken, als gevolg van de algemene strengere eisen voor bestrijdingsmiddelen voor particulier gebruik. Je vindt het dus niet in tuincentra. Dat is jammer, want deze preparaten hebben minder neveneffecten dan het alomtegenwoordige Conserve®Garden, wel een erkend biologisch bestrijdingsmiddel. Ze mogen wel gebruikt worden door tuinaannemers met een fytolicentie. Spreek er eventueel je ecologische tuinaannemer over aan.

Conserve®Garden tegen buxusmot? Neen!

We raden Conserve®Garden, een biopesticide op basis van spinosad, net als alle gangbare insecticiden ten zeerste af tegen de buxusmot. Conserve®Garden is zeer giftig voor in water levende organismen én gevaarlijk voor bijen en hommels. Tegelijkertijd zien we dat de gebruiksvoorwaarden van dit product in de praktijk moeilijk toepasbaar zijn. Je mag immers niet spuiten wanneer er planten in de buurt in bloei staan. Net om te vermijden dat bijen er mee in aanraking komen als ze stuifmeel halen. De buxusmot is actief van maart tot september. In die periode zijn er veel bloeiende planten waar bijen en hommels naartoe vliegen.