Alles wat je wil weten over potgrond

In tuincentra en supermarkten vind je (goedkope) potgrond, meestal met turf en kunstmest. 

• De meest courante soorten potgrond bevatten kunstmeststoffen (ureum, ammoniumnitraat) als extra stikstofbron. Het doel is een snellere groei van jouw plantjes. De aanmaak van deze kunstmeststoffen is echter een energieverslindend proces. In volle grond, en in mindere mate in potten en bakken, doodt kunstmest het bodemleven.
• Turf is ontgonnen en gedroogd veen. Het is de belangrijkste grondstof om potgrond te maken. Turf houdt namelijk goed water vast. Het wordt echter gewonnen uit natuurgebieden die zo verdwijnen. Veengebieden zijn van groot belang voor de biodiversiteit en om de klimaatverandering in te perken. Ze beslaan minder dan 3% van het aardoppervlak, maar leggen ongeveer evenveel koolstof vast als alle bossen samen. Zo zijn ze onmisbaar voor het vasthouden van CO2. 

Goede potgrond

Kies voor potgrond zonder kunstmest, en bij voorkeur zonder turf. Diverse fabrikanten en veel tuinwinkels bieden al biologische potgrond aan. In deze biologische potgrond zit dan wel turf, maar geen kunstmest. De meststoffen zijn dan organisch (bijvoorbeeld compost). Op die zakken staat dan: voor biologische teelt/landbouw. Biologische potgrond helpt je dus een stapje op weg.

Er zijn ook steeds meer turfarme of turfvrije potgronden verkrijgbaar die dan meteen ook kunstmestvrij zijn. Heel vaak is turf daar vervangen door kokosvezels. Ook dat lees je op de lijst met ingrediënten. 

Kokosvezels versus turf

• Turf is zuur (pH 4 tot 5). Kokosvezels zijn ongeveer neutraal (niet zuur dus; pH 6).
• Kokosvezels houden het water beter vast dan turf. Als turfpotgrond helemaal uitgedroogd is, neemt die bij de eerste gietbeurt niet meteen water op. Potgrond met kokosvezel doet dat wel.
• De beworteling van jouw planten is beter in kokosvezel dan in turf.
• Kokosvezels zijn een restproduct van Aziatische kokosnootplantages. Dit product legt dus duizenden kilometers af. Maar de vezels worden wel gedroogd en dan gecomprimeerd tot volumes die 4,5 maal kleiner zijn. Die techniek beperkt de impact van het transport dan enigszins.
  Turf komt van Europese veen/-natuurgebieden en groeit niet zo snel aan als dat het ontgonnen wordt.

Waar koop je turfvrije of -arme potgrond?

• ECOstyle (www.ecostyle.be) verkoopt al lang potgrond zonder turf, en mét kokosvezels.
• Bio-Kultura (www.bio-kultura.nl) ontwikkelde een biologische potgrond zonder turf. Compost van dierlijke mest van biobedrijven, compost van boomschors en kokosvezel zijn de hoofdbestanddelen. Zeewier, gesteentemelen en veenmos maken de potgrond compleet. Je kunt deze o.a. bestellen bij 
• Compo (www.compo.be) heeft een Organic & Recycled Universele Potgrond, met als ingrediënten compostvezels, gecomposteerde naaldhoutschors, groencompost en organische meststof.
• Pokon (www.pokon.nl) ontwikkelt met Wageningen University potgrond met 30 procent hernieuwbare grondstoffen. Deze potgrond bevat naast turf ook rijstkaf, houtvezels, boomschors- en groencompost. De houtvezels komen uit bossen in Nederland en Duitsland, het rijstkaf uit de Europese rijstindustrie.
• De Vlaamse Compostorganisatie (Vlaco) (www.vlaco.be) ontwikkelde een universele potgrond waarin 50 procent turf vervangen wordt door Vlaco-groencompost en gecomposteerde houtschors. Je vindt deze potgrond slechts bij enkele composteerbedrijven. 

Potgrondfabrikanten blijven zoeken naar duurzamere – en toch betaalbare – ingrediënten voor hun mengsels. Bijvoorbeeld: heidechopper (de groene beheersresten van heidegebieden), haksel van miscanthus (olifantsgras), enzovoort.

Bladcompost

Wat gebruikten tuinders als potgrond voordat turf op de markt kwam? Bladcompost! Met veel boombladeren en wat geduld maak je die zelf zo:

1. Verzamel afgevallen blad op een vochtige dag. Droog blad is ook goed, maar dat moet je dan natmaken. Het blad van de meeste boomsoorten verteert heel snel. Blad van beuk en eik composteert wel langzamer, maar werkt ook. Meng bij voorkeur verschillende soorten blad.
2. Stop het vochtige blad in een grote plastic zak of iets dergelijks.
3. Prik enkele gaten onderin de zak, en zet hem weg in een hoekje.
4. Schud die zak om de maand eens door mekaar, en geef ook wat water als het materiaal te droog is.
5. Na 2 jaar heb je een perfecte vervanger voor turf of kokosvezels. De hoeveelheid bladcompost is niet groot: je houdt ongeveer 20% over van je oorspronkelijke massa. Je kunt ook houtsnippers, of een mengsel van bladeren en snippers, zo een paar jaar laten verteren tot potgrond.

Zaaigrond versus verspeengrond

Waarvoor moet jouw potgrond dienen? Naargelang je wil zaaien of planten, maken we dit onderscheid tussen potgronden:

• Zaaigrond bevat weinig voedingsstoffen, maar vooral fijn materiaal dat goed vocht vasthoudt, en waar het zaadje vlot kan kiemen. Zaaigrond wordt meestal verkocht als zaai- en stekgrond.
• Verspeengrond (ook plantgrond genoemd) heet in de meeste winkels universele potgrond. Die is al rijker aan voedingsstoffen omdat de plantjes in de tweede fase van hun leven veel wortel en blad moeten maken.

Zelf je zaaigrondmix maken

• Meng ongeveer 45% kokosvezels met ongeveer 45% biologische potgrond. Dan voeg je nog 10% scherp zand, vermiculiet of fijn lavagruis toe: die maken het mengsel nog wat luchtiger.
• Of als je nog gebruikte zaaigrond hebt van vorig jaar: meng 10% fijn gezeefde, goed rijpe compost met 90% gebruikte zaaigrond.

Image

Zelf je verspeengrondmix maken

• Meng 25% heel rijpe,en fijn gezeefde compost met 75% biologische potgrond. Vervang eventueel 1/3 van jouw compost door bentoniet, lavameel of basaltmeel. Die voegen extra mineralen toe en ze houden het vocht beter vast.
• Of als je nog gebruikte verspeengrond hebt van vorig jaar: meng 25% fijn gezeefde, goed rijpe compost met 75% gebruikte verspeengrond.