Project ARBRES: kan je gezond fruit telen in de stad?

Velt stimuleert de eigen kweek van fruit. Zowel op het platteland als in de stad. Regelmatig duikt de vraag op of dat wel kan op een gezonde wijze. Vooral in steden en in gebieden waar drukke wegen en bedrijven de hoofdtoon voeren. Om hierop een antwoord te krijgen nam Velt deel aan het onderzoeksproject ARBRES. Binnen dit kader werden fruitstalen uit het Brussels Gewest geanalyseerd. We presenteren je de resultaten en de conclusies.

Staalname en analyse

272 fruitstalen werden in de zomer en herfst 2022 genomen in parken, privétuinen, buurttuinen of aan fruitbomen langs straten, verspreid over het Brussels Gewest. De onderzochte fruitsoorten zijn: 5 soorten kleinfruit (bramen, rode bessen, rozenbottels, druiven, vlierbessen), 3 noten (kastanje, walnoot, hazelnoot), 3 steen- en pitfruitsoorten (appel, kers, pruim) en vijgen.

Vijf zware metalen (lood, cadmium, zink, koper en nikkel) werden aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) opgespoord in elk staal. Deze zware metalen zijn hoofdzakelijk afkomstig van verkeer, industriële installaties en verbrandingsovens. Ze verspreiden zich als fijne partikels in de lucht en slaan neer op de bodem, op planten, op vruchten. Vooral lood en cadmium zijn zware metalen die bij hoge gehaltes onze gezondheid schaden.

Resultaten Brussels fruit

De teruggevonden gehaltes werden vergeleken met de Europese maximaal toegelaten gehaltes voor fruit in de handel. Het resultaat is bevredigend. Na het wassen, indien van toepassing, ligt 95% van de stalen voor cadmium en 92% van de stalen voor lood onder deze norm. 

Voor cadmium werden de overschrijdingen vastgesteld bij bramen, bessen en vijgen:

• bij 26% van de rode bessen (6 stalen op 23) 
• bij 19% van de bramen (6 stalen op 31)
• bij ≤5% van de vijgen

Bij kers, appel, pruim, rozenbottels, vlierbessen, druiven, kastanje, walnoot en hazelnoot was er geen enkele overschrijding.

Voor lood werd er bij meer fruitsoorten een overschrijding vastgesteld:

• bij 33% van de walnoten (4 stalen op 12)
• bij 32% van de hazelnoten (6 stalen op 19)
• bij 19% van de druiven (5 stalen op 27)
• bij 10% van de bramen (3 stalen op 31)
• bij ≤5% van rode bessen, kastanje en appel

Bij kers, pruim, rozenbottels, vlierbessen en vijgen was er geen enkele overschrijding.

Vergelijking met fruit in de handel

De onderzoekers vergeleken de gehaltes aan cadmium en lood in het Brussels fruit met het fruit in de handel. De gemiddelden vertonen geen significant verschil. Voor cadmium zit er een kleine variatie op: walnoten, hazelnoten en kastanjes uit Brussel hebben lagere gehaltes. Voor de andere soorten is het andersom, er zit een hoger gehalte cadmium in het Brussels kleinfruit, appel, kers, pruim en vijg. Een verklaring voor dit verschil is er niet meteen. 

De belangrijkste conclusie is dat het gehalte aan zware metalen in het Brussels fruit vergelijkbaar is met het gehalte bij fruit in de handel.

Impact op onze gezondheid

Zijn de resultaten van deze analyses van vijf zware metalen nu geruststellend om nieuwe fruitbomen en -struiken aan te planten en te genieten van hun oogst? Het antwoord is duidelijk: ja! Let wel: vergeet het fruit niet te wassen voor je het eet. Dat geldt niet voor noten. Waarom besluiten de onderzoekers dit?

• Voor cadmium ligt 95%, voor lood 92% van het gewassen fruit uit Brussel onder het toegelaten gehalte voor fruit in de handel
• Er is geen significant verschil tussen de gehaltes bij Brussels fruit en bij fruit in de handel
• Uit vroeger onderzoek blijkt dat slechts 1,9% van het lood en 0,8% van het cadmium dat een volwassen Belg opneemt via zijn voeding via fruit komt. Cadmium zit vooral in granen, aardappelen, pasta en groenten. Lood komt vooral via dranken, water, granen, groenten en aardappelen in ons lichaam.
• Zink, koper en nikkel zijn essentiële sporenelementen die ons lichaam nodig heeft. Hun gehaltes in het Brussels fruit zijn laag, ze dragen op een positieve wijze bij aan onze gezondheid.

Lees meer in het onderzoeksrapport:

Over onderzoeksproject ARBRES

Het participatief onderzoeksproject ARBRES, of languit Arboriculture Régionale Bruxelles pour une Résilience Ecologique et Solidaire, is een samenwerkingsverband tussen het Centre d’Ecologie Urbaine (CEU), Leefmilieu Brussel, Velt en de twee gemeenten Vorst en Ukkel. Doelstelling was om te onderzoeken op welke wijze fruitbomen in het Brussels Gewest kunnen bijdragen tot een lokale voedselproductie. De soortenkeuze, de bepaling van de juiste locatie voor de aanplant, het beheer, de oogst, de rol voor buurtbewoners en gemeentediensten, … alle aspecten kwamen aan bod. Eén van de vragen die ARBRES beantwoordde, is de impact van omgevingsvervuiling op het fruit. Het onderzoeksproject liep af in maart 2024. 

Meer info: www.cocreate.brussels/nl/projet/arbres-2